A situación xerada polos efectos da COVID-19 é, desde o punto de vista económico xeral, pouca esperanzadora. Prevese unha gran crise cunha forte repercusión no sector da restauración e da hospedaxe.
O parón no sector prevese de dous meses e medio, no mellor dos escenarios, con base en que o ritmo de contaxio siga á baixa e que a reactivación se faga por territorios. Coincide esta situación excepcional nunha época de máxima actividade do sector, no comezo da primavera, onde mellora o clima e aumentan as hora de luz, factores determinantes do aumento de demanda. Súmaselle a esta circunstancia xeral o comezo da campaña turística e a realización de festas e eventos (comuñóns e vodas) tradicionais desta época, que de momento se cancelaron sen garantir a súa celebración máis adiante debido á incerteza da evolución da pandemia e das medidas que se van levar a cabo unha vez se levante o confinamento.
Visto isto, o punto de partida vai ser de mínimos e non se prevé unha recuperación real do sector ata 2021 que, realmente, non se culminaría ata o 2023-2024 segundo os prognósticos, cunha situación similar á que tíñamos o 14 de marzo de 2020.
PROPOSTAS ECONÓMICAS REFERENTE ÁS MEDIDAS ADOPTADAS
Estímase que o sector representa o 20% do PIB da cidade.
Compostela é a cidade galega con máis dinamismo: supera amplamente tanto á Coruña como a Vigo en número de prazas hoteleiras; en 2019 quedou no posto 14 dos 50 destinos urbanos do conxunto do Estado; e o emprego directo total en 2019 alcanzou aproximadamente 4000 persoas, catro puntos por encima da media estatal. Por outra parte, é a cidade galega con máis ratio -4,1/1000 hab.- de establecementos hostaleiros por habitante.
As medidas adoptadas pola Administración central, autonómica e municipal, son claramente insuficientes:
- Aprazamento de impostos
É unha medida a moi curto prazo. Tendo en conta a perspectiva da situación, non se prevé volver á actividade cun mínimo de normalidade que permita xerar ingresos suficientes para poder facer fronte ao seu pagamento.
- Rebaixa nos xuros do aprazamento das cotas da seguridade social
Desta medida só se poden beneficiar as empresas en mellor situación económica, as que non contan con aprazamentos previos na TXSS.
- Concesión de ERTE por causa de forza maior
Este era un opción xa recollidas no Estatuto do traballadores, á que se lle engade a exención das cotizacións á Seguridade Social por parte da empresa. Consideramos que esta medida non fai senón adiar unha vez máis o problema.
É unha medida que consideramos amortecedora do momento, mais o requisito de mantemento do emprego por un período de seis meses sen ter en conta as condicións en que imos retomar a actividade é unha das cuestións que precisa dunha revisión inmediata e que ata o momento non se fixo. Propoñemos a eliminación desta limitación.
Outras propostas en materia laboral son:
- Mantemento parcial dos equipo de persoal afectados polo ERTE en función da capacidade que se autorice nos locais ou das fase en que se vaia permitindo a apertura.
- Constitución dunha “liña expres” de regulación e adaptación do emprego
- Pago subvencionado ao 100% de permisos e excedencias voluntarias para reforzar a conciliación familiar.
- Axudas a fondo perdido por mantemento de postos de traballo a un ano.
- Liñas de crédito ICO
Contan con dous problemas fundamentais:
- Déixase a criterio das entidades crediticias a concesión ou non destas axudas, co que moito se teme -e remitímonos a experiencias anteriores- que estas van poñelas en mans dos seus mellores clientes, que van coincidir coas empresas máis saneadas e mellor situadas no plano económico.
- A devolución dos préstamos. Aínda que contan cun ano de carencia na súa amortización, é un prazo moi curto de tempo tendo en conta as previsións de recuperación real do sector, co que poden converterse noutro xeito de adiar o problema e non resolvelo.
Proponse unha ampliación do prazo de devolución e que poida ser revisado en función de como avance a economía.
- Liñas de crédito do IGAPE coa garantía de sociedades de garantía recíproca
Destinadas a aquelas empresas que teñas un balance positivo nos últimos tres exercicios e que, segundo as estimacións, rematen o exercicio actual no mesmo sentido. Vólvese reiterar o criterio de destinar axudas ás empresas mellor situadas deixando ao desamparo as máis vulnerables.
Proponse unha revisión destes criterios, así como a concesión de axudas a fondo perdido ás persoas autónomas, do mesmo xeito que se fai noutras comunidades
PLAN MARCO DE REACTIVACIÓN ECONÓMICA MUNICIPAL
É recorrente por parte deste goberno municipal e doutros anteriores non incluír o sector da hostalaría entre as medidas que habitualmente se deseñan desde a área de Promoción Económica. Así se deduce do anuncio realizado polo alcalde hai días sobre as medidas de reactivación económica nas que poucas podemos atopar que se deseñaran de xeito específico para esta ocasión e aínda menos dirixidas ao noso sector.
A respecto do plan presentado o 17 de abril, asistimos con estupor ao feito de que a hostalaría só aparece mencionada nos seguintes apartados
- Programa de dinamización comercial “Festa da Primavera”
Pola dotación económica, de 200.000 euros, deducimos que se trata dun formato de grande evento. A situación e as previsión parecen apuntar máis ben a que, desde logo, será imposible realizalo na primavera e a que, probablemente, nin sequera en todo o ano 2020.
- Convocatoria de axudas a través de incentivos á contratación temporal
É unha liña que, polas súas características, non inclúe a hostalaría, pois é ficticio pensar en poder realizar novas contratacións, máis ben dubidamos seriamente da posibilidade de manter os postos de traballo se deixan de estar subvencionados polo Estado.
- Creación dunha liña de formación e consultoría on–line
É anecdótica a dotación desta proposta e que non sexa pensada para a elaboración e posta en marcha de plans de reactivación sectoriais. Non estamos asistindo a un problema de adaptación de determinados modelos de negocio ás esixencias particulares dos mercados, senón a un crise económica xeral e a un cambio obrigado na maneira de relación social.
Proponse
- Compensación de impostos municipais
Propoñemos, para o ano 2020, a compensación polo tempo que se estiver pechado e a parte proporcional correspondente en caso de que haxa limitación de capacidade máxima dos locais, así como o fraccionamento flexible en catro prazos a partir do mes de setembro dos seguintes impostos e taxas
- Ocupación de vía pública (terrazas)
- Lixo
- Saneamento e abastecemento
Entendemos que estas medidas de compensación deben ser automáticas ao non facer uso dos servizos por causa de forza maior
- Bonificación do IBI
Tendo en conta que este imposto vén determinado polo valor catastral e que este, ao mesmo tempo, se determina en función de parámetros como o uso do edificio, entendemos que neste momento estaría sobrevalorado. Este imposto significa unha carga para moitas persoas autónomas e empresarias do sector que, ou ben son propietarios do local, moitas con hipotecas en activo, ou alugueiros co IBI repercutido. Da mesma maneira debe ser esta rebaixa un incentivo para aqueles alugadores que se aveñan a revisar as condicións dos contratos de arrendamento.
- Proposta de redución de impostos e taxas municipais para o ano 2021
– Ocupación de vía pública (terrazas)
– Revisión e redución das cotas fixas e variables de auga, saneamento e lixo
– IBI.
- Suspensión temporal da normativa de terrazas
Mentres se manteñan a limitación de capacidade dos locais e as medidas de seguridade que establezan maior separación entre persoas, proponse estudar solucións que flexibilicen a normativa de terrazas para minguar o impacto nunha comisión específica co sector.
- Incluír o sector da hostalaría no plan
Incrementar as axudas directas a empresas destinadas á súa viabilidade, ao mantemento do emprego e á adaptación aos novos requirimentos en materia de seguridade sanitaria.
- Inclusión dunha partida específica para recuperar a confianza da poboación
Deseño e execución dunha campaña promocional e informativa nos usos habituais de consumo a respecto da seguridade sanitaria.
- Adopción de medidas en puntos previsiblemente conflitivos de concentración de persoas
Aínda que non se prevén as aglomeracións habituais na Catedral e na súa contorna, para que as posibles concentracións respecten as medidas de seguridade recomendadas, debe traballarse nun sistema alternativo que sexa respectuoso co contorno e estea avalado pola Comisión da Cidade Histórica. Entendemos que nesta proposta se debería contar co persoal técnico municipal, da universidade a través do CETUR e do Consorcio da cidade.
- Inclusión dos sectores damnificados no comité de crise que se pretende crear.
- Camiño da Santiago
Mención especial merece a nula información, que a estas alturas di ter, o goberno municipal a respecto das medidas de seguridade relacionadas coa actividade do Camiño de Santiago. É unha cuestión fundamental para a cidade e unha oportunidade de recuperación que non vamos deixar pasar inadvertida. É necesario adoptar medidas sanitarias, por parte da Xunta de Galicia, que permitan peregrinar a Santiago en confianza e con seguridade, sendo a cuestión do aloxamento a prioritaria e fundamental .
Entendemos que debe ser o goberno municipal un firme defensor dos sectores máis afectados, facendo propias estas reivindicacións e actuar como portavoz da sociedade compostelá ante as outras administracións.
Son tempos de valentía e de liderado que a hostalaría deposita no goberno da cidade e especialmente no seu alcalde.
PLAN DE ACCIÓNS ESPECIAIS DE TURISMO DE SANTIAGO
O alcalde anunciou publicamente, durante a presentación do anterior paquete de medidas, entre 2 e 3 millóns de euros a maiores para actividades por parte das concellarías de Turismo e Cultura que completarían as anteriores para servir de reactivación dos sectores hostaleiro e cultural.
O actual orzamento da empresa municipal INCOLSA, publicado o día 3 de abril no BOP, ascende a 2.204133.16 € no apartado de gastos do capítulo II . Entendemos que unha boa parte deste capitulo pretende ser modificado en aras das actuais circunstancias.
Ata o momento fóronnos presentadas, a maiores das xa citadas no anterior plan, as seguintes accións concretas:
- Accións relacionadas co posicionamento SEM e SEO
Destaca a creación dunha serie de tres vídeos baixo o título de Ultreia co obxectivo de reforzar a marca Santiago de Compostela en seis idiomas.
- Creación dun foro profesional
Tivo a súa primeira reunión o 22 de abril e serviu para a posta en común das análises das distintas vertentes do sector.
- Reactivación do foro MICE
Relacionado co turismo de congresos, esta acción parece necesaria, mais enfocada ao medio prazo dadas as limitacións de concentración de persoas que se prevén unha vez levantado o estado de alarma e para un tempo non inferior a un ano.
- Reforzo orzamentario do Santiago (é) Tapas
Concluímos, polo tanto, que a concreción deste plan de acción a dous meses do inicio do verán é claramente insuficiente e entendemos que urxe maior planificación con dotacións orzamentarias.
A este respecto, formulamos as seguintes propostas:
- Estudo de comportamento dos mercados máis próximos
Aqueles do Estado Español e Portugal susceptibles de optar por Santiago de Compostela como destino.
- Planificación dunha campaña promocional como destino urbano saudable Destacar a oferta de valores asociados ao turismo verde e familiar, a un modelo non masificado, tranquilo e seguro. Temos suficiente infraestrutura hostaleira e de hospedaxe no conxunto da cidade para poñer en valor un modelo turístico desas características na nosa cidade e na súa contorna, que reúnen as condicións idóneas. Sería conveniente crear sinerxías cos concellos veciños que poidan reforzar esta idea.
- Deseño dunha oferta cultural e de ocio de baixo impacto
Proponse que sexa continuada ao longo de todo o segundo semestre, con actividades dirixidas a todos os públicos e tendo en conta especialmente o público infantil, coa idea de reforzar o turismo familiar.
- Banquete de Conxo na primeira quincena de xullo
Reformulación deste evento que xa iría pola súa terceira edición e que tanto éxito tivo por parte do público local.
Trátase que se converta na festa histórica da cidade, ambientada nesa época e con esa temática, descentralizando a actividade por toda a cidade e procurando unha participación activa da poboación ao longo de toda unha fin de semana mediante o sistema de disfraces de época, como se viña facendo aínda que de xeito reducido a un día e ao barrio de Conxo. Malia o anterior, non se debe desvincular totalmente o evento da súa localización orixinal e cómpre mantela como escenario de parte das actividades.
A hostalaría participaría activamente ofrecendo propostas gastronómicas que se poidan considerar de época, asociadas á recreación do Banquete. Pódense ofrecer, tamén, desde os hoteis paquetes conxuntos de hospedaxe e gastronómica a maneira de reclamo para visitantes
- Festas do Apóstolo na segunda quincena de xullo
Seguindo o criterio de eventos continuados e de baixo impacto.
- Actividade e animación de rúa durante todo o mes de agosto
Un programa de actividades similar ao que en anos se denominou o Festival dos Abrazos, repartido por toda a cidade cun dobre obxectivo: que se beneficien todas as zonas e evitar masificación que sexan inseguras desde punto de vista sanitario.
- Apoio económico a establecementos hostaleiros
Aqueles que promovan e desenvolvan actividades culturais e de ocio, ben sexa no interior ben sexa no exterior, sempre cumprindo a normativa sanitaria de seguridade que se estableza.
- Deseño dunhas xornadas gastronómicas da cabra
Esta tradición particular dos barrios de Santiago debe ser aproveitada e posta en valor, cunha participación activa da hostalaría tal como vén sucedendo na da uña de San Lázaro.
- Reforzo orzamentario da Festa Gastronómica das Uñas de San Lázaro 2021
Estudar a posibilidade de recuperala este ano se o barrio pode recuperar o programa de actividades previsto.
- Deseño e planificación do Santiago (é) Tapas
Considerando que é evento xa consolidado na cidade, propoñemos estudar a posibilidade de cambiar as datas en previsión dun posible rebrote do virus en novembro.
- Reforzo orzamentario e de promoción exterior de Cineuropa
Estudar a posibilidade dunha revisión que poida darlle máis dimensión á súa proxección consolidada.
- Creación dun evento enogastronómico dos camiños de Santiago
Estudar a posibilidade da primeira quincena de decembro.
A idea sería a posta en valor da diversidade enolóxica e gastronómica ao longo dos distintos camiños de Santiago, cun protagonismo do viño e da gastronomía galega por ser sede do evento. Procuraríase o apoio económico da Xunta de Galicia, das deputacións provinciais galegas, do Ministerio de Industria e Turismo e doutras institución relacionadas cos camiños, do conxunto do Estado e de Portugal, que teñan interese na promoción dos seus produtos.
O formato sería igualmente con espazos de baixo impacto, con varios puntos repartidos por toda a cidade, cun horario establecido que permita seguir a degustación nos locais de hostalaría. Préstase tamén para ofertar paquetes por parte dos hoteis.
- Deseño dunha actividade continuada ao longo do período do Nadal
Enfocada a un turismo familiar, con actividade na rúa ao estilo dos mercados de Nadal europeos. É unha época do ano moi solicitada por este tipo de turismo ao pararse a actividade lectiva durante tres semanas e a un cambio de hábitos a respecto de seren unhas festas única e exclusivamente familiares.
Santiago de Compostela a 23 de abril de 2020
Xunta directiva da Asociación Empresarial Hostalaría Compostela